قیام 15 خرداد و بسترسازی برای انقلاب اسلامی

به گزارش شبكه رادیویی ایران، پانزده خرداد، قیام مردم در اعتراض به بازداشت امام‌خمینی و سرآغاز نهضت اسلامی ایران، 1342 بود.

پس از اعتراض امام‌خمینی به اصلاحات آمریكایی شاه و حمله رژیم به فیضیه، صدای اعتراض مردم در شهرهای مختلف بلند شد. امام‌خمینی در 13 خرداد 1342 (عصر عاشورا) در سخنانی حكومت پهلوی را به دستگاه بنی‌امیه تشبیه كرد و ضمن نصیحت به شاه، او را به عبرت‌گرفتن از سرانجام پدرش فرا خواند.

سخنان تند امام‌خمینی موجب دستگیری و انتقال ایشان به تهران در ‌شب پانزده خرداد شد. با انتشار خبر بازداشت، بازار تهران تعطیل شد و مردم در تهران، قم، اراك و برخی شهرهای دیگر به خیابان‌ها ریختند و قیام پانزده خرداد شكل گرفت. این قیام به دستور علم، نخست‌وزیر، به شدت سركوب شد؛ چنان‌كه هرگز آمار دقیقی از كشته‌شدگان معلوم نشد.

امام‌خمینی كه پانزده خرداد را «یوم‌الله» خواند، قیام مردم را مایه رشد آنان، نقطه عطف تاریخ و خمیرمایه نهضت اسلامی می‌دانست. ایشان با نفی ملی‌بودن قیام پانزده خرداد، آن را قیامی قرآنی و اسلامی نامید كه شهادت‌طلبی مردم آن را پدیدآورد.

امام‌خمینی پس از آزادی از حصر و بازگشت به قم در فروردین 1343 در نخستین سخنرانی خود از مصیبت پانزده خرداد یاد كرد و گفت كشتار پانزده خرداد ننگ مملكت ایران بود؛ زیرا آنان با سلاح‌هایی كه با پول مردم تهیه شده بود، مردم را كشتند و ملت در مصیبت پانزده خرداد همواره غمگین خواهد بود.[105] ایشان در دیدار با گروهی از خانواده‌ها و بازماندگان شهدای پانزده خرداد، با شنیدن مصیبتی كه بر آنان وارد شده گریه زیادی كرد و خود را شریك غم آنان و شهدای آنان را در شمار شهدای كربلا شمرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این روز در تقویم رسمی ایران تعطیل اعلام شد. هم‌چنین تا به امروز بسیاری از مراكز و مناطق و خیابان‌ها و میدان‌ها به نام پانزده خرداد نامیده شده‌اند و همه‌ساله این روز، بزرگ داشته می‌شود.