خاطرات استاد سید محمد میرزمانی از سلوك هنری در رادیو ایران و دفاع مقدس
استاد سید محمد میرزمانی، آهنگساز برجسته ایرانی، در برنامه «عصر هنر» رادیو ایران از سیر تحول هنری خود سخن گفت و نقش محوری رادیو را در شكلگیری استعدادهای موسیقایی نسلهای گذشته برجسته نمود. وی با اشاره به برنامههای ماندگار رادیو مانند «گلها» و «داستان شب»، بر تأثیر عمیق این رسانه در پرورش هنرمندان و خلق آثاری چون «آمریكا آمریكا» و «ای بسیجی» تأكید ورزید و ظرفیتهای اركسترال موسیقی حماسی را تبیین كرد.
به گزارش روابط عمومی رادیو ایران، در برنامه «عصر هنر»، ارتباط تلفنی با استاد سید محمد میرزمانی برقرار شد. استاد میرزمانی اظهار داشت: از نوجوانی و جوانی، اساتید بسیار به من كمك كردند و محیطهای كاری از من حمایت نمودند. همواره نگاه مثبتی به جوانان داشتهام و بر لزوم حمایت از آنان تأكید كردهام. اولین اقدامات من در حوزه سینما و تئاتر بود؛ پیش از ورود به دنیای موسیقی، در یك كلاس پیشاهنگی شركت كردم كه شامل فعالیتهای تئاتری بود. آنجا با مرحوم فخرالدین صدیق شریف آشنا شدم كه از همان روزهای نخست، استعداد درخشان خود را در بازیگری نمایشی نشان داد. خانوادهام با دنیای هنر بیگانه نبودند.
در خصوص موسیقی، افرادی كه پا به این عرصه میگذارند، اغلب از راه گوش آشنا میشوند. بزرگترین خانهای كه بر من تأثیر گذاشت، رادیو بود. برنامههای رادیو، به ویژه «گلها»، در سطح اساتید اجرا میشد و ما را با موسیقی اصیل آشنا ساخت. یكی دیگر از برنامههای تأثیرگذار، برنامه مرحوم فریدون ناصری در معرفی آثار موسیقی كلاسیك جهانی بود كه با توضیحات دقیق، مخاطبان را با شاهكارهای كلاسیك آشنا میكرد.
همچنین، برنامه «داستان شب» از برنامههای مورد علاقهام بود كه همواره پیگیری میكردم. در نوجوانی، اطلاعیهای از كارگاه موسیقی كودكان رادیو و تلویزیون منتشر شد كه علاقهمندان به موسیقی را به كلاسهای آموزشی دعوت میكرد. با یكی از دوستان محلیام مراجعه كردیم؛ پس از آزمون، به دلیل علاقهام به آواز، در كلاس همخوانی و گروه كر پذیرفته شدم. این نقطه آغاز فعالیتهای جدیام در موسیقی بود.
در ادامه، مجری درباره همكاری استاد با ابراهیم حاتمیكیا پرسید. استاد پاسخ داد: یكی از رشتههایی كه بینهایت به آن علاقه داشتم، آهنگسازی بود. در هنرستان موسیقی، ابتدا با آواز آشنا بودم، اما از سال دوم، مرحوم استاد مصطفی كمال پورتراب مرا به عنوان شاگرد هارمونی تخصصی پذیرفت و مسیر حرفهایام به سمت آهنگسازی هدایت شد. در دوران هنرجویی و پیش از انقلاب، آهنگسازیهای آموزشی و پروژهای برای هنرستان انجام میدادم تا مهارت بیابم.
پس از انقلاب، از خرداد 1359 وارد رادیو شدم و آهنگسازی برای رادیو را آغاز كردم. طی آن سالها، آثار متعددی خلق كردم كه مشهورترین آنها «آمریكا آمریكا، ننگ به نیرنگ تو» و «مرگ بر آمریكا» است. یكی از آثار پرطرفدار، «ای بسیجی» با اجرای محمد گلدوز بود كه ماندگار شد. اولین اثر ارائهشدهام «حماسه پاسدار» بود.
در دوران دفاع مقدس، حدود سال 1365، مرحوم مهرزاد مینویی فیلمی به نام «دستنوشتهها» بر اساس فیلمنامه بهروز افخمی ساخت. خوشبختانه برای آهنگسازی آن كاندید شدم. پس از گفتگو، آثاری خلق كردم كه مورد استقبال قرار گرفت. به نظرم، اركستر ابزاری غنی در اختیار آهنگساز قرار میدهد؛ از جمله دینامیك، یعنی شدت و ضعف صدا برای مثال، صدایی كه با بامبام شدت و ضعف مییابد.
علاوه بر این، در اركستر از سازشناسی، سازبندی و تركیب رنگها بهره میبریم؛ هر ساز رنگی خاص دارد، مانند هورن یا ویولن. شخصیتپردازی نیز ممكن است؛ شخصیت پیكولو با كنترباس متفاوت است، ترومبون با ویولن فرق دارد. با هر سازی، میتوان بیان خاصی ارائه داد.
از منظر فرهنگی، تأكید استاد بر ابداعات اركسترال از دینامیك تا شخصیتپردازی با سازها نگرشی نوین به موسیقی حماسی ارائه میدهد كه با ارزشهای انقلابی و ملی همخوانی دارد. این گفتگو، پاسداشتی از میراث رادیو ایران است كه همچنان الهامبخش نسل جوان هنرمندان است. رادیو ایران از طریق «عصر هنر»، مخاطبان را با لایههای عمیق فرهنگ و هنر معاصر آشنا میسازد و در حفظ هویت فرهنگی نقشآفرینی میكند.
برنامه «عصر هنر» با دعوت از اساتیدی چون سید محمد میرزمانی، به كاوش در ریشههای فرهنگی هنر ایران میپردازد و نقش رادیو را به عنوان مهد پرورش استعدادها برجسته میسازد. خاطرات استاد نشان میدهد كه برنامههایی مانند «گلها»، «داستان شب» و كارگاه موسیقی كودكان، نه تنها نسل هنرمندان را تربیت كردند، بلكه بستری برای خلق آثاری حماسی و ماندگار در دوران دفاع مقدس فراهم آوردند.
رویكرد فرهنگی برنامه عصر هنر
این برنامه مجلهای فرهنگی است كه به مهمترین مسائل و رویدادهای فرهنگی روز در حوزه ادبیات، سینما، موسیقی و هنرهای تجسمی میپردازد. «عصر هنر» چالشبرانگیزترین برنامه رادیو ایران در حوزه فرهنگ است و توجه ویژهای به پاسداشت زبان فارسی دارد.
• شنبه تا چهارشنبه، ساعت 16:00 به مدت 40 دقیقه
• شهاب شهرزاد شنونده عصرهنرباشید بااجرای
برای پیگیری برنامههای آتی و گفتگوهای غنیتر با هنرمندان پیشكسوت، با ما همراه باشید.





