ركود مسكن یا فرصت طلایی؟تحریك بازار كل اقتصاد را نجات می‌دهد.

به گزارش روابط عمومی رادیو ایران، برنامه دستور كار این هفته به بررسی ابعاد مختلف ركود ساختمانی در بازار مسكن می‌پردازد. در گفت‌وگوی ویژه با دكتر فرشید ایلاتی، كارشناس ارشد حوزه مسكن، ریشه‌های ركود تشریح و راهكارهای عملی برای احیای این لوكوموتیو اقتصادی پیشنهاد شد. ایلاتی با نگاهی به روندهای چند دهه گذشته، بازار مسكن را به دو بخش تقاضای سرمایه‌ای و مصرفی تقسیم كرد و هشدار داد كه عدم تعادل در این نسبت‌ها، كشور را از ظرفیت‌های عظیم اشتغال‌زایی و رشد صنعتی محروم كرده است.در چند دهه اخیر، بازار مسكن ایران شاهد رفتاری سنتی بوده: بخشی از معاملات به قصد سرمایه‌گذاری و بخشی برای مصرف واقعی. اما در یك دهه گذشته، نسبت تقاضای سرمایه‌ای به 70-80 درصد رسید و تقاضای مصرفی به حداقل خود سقوط كرد. ایلاتی توضیح داد: «این وضعیت به دلیل نبود گزینه‌های جایگزین بود؛ مسكن تنها پناهگاه امن سرمایه‌گذاری به شمار می‌رفت.» اما در یكی دو سال اخیر، ظهور بازارهای موازی مانند طلا، ارز، رمزارزها و پلتفرم‌های دیجیتال، سبد سرمایه‌گذاری مردم را متنوع كرد. دسترسی آسان‌تر به این بازارها، سرمایه‌ها را از مسكن خارج و به سمت گزینه‌های جدید سوق داد. نتیجه؟ ركود عمیق در بخش مسكن.ایلاتی به علل ریشه‌ای اشاره كرد: «سیاست‌گذار نتوانسته افق روشنی برای بازار ترسیم كند؛ نه در بخش دولتی و نه خصوصی.» بانك‌ها 73 درصد تعهدات خود به مسكن را ایفا نكرده‌اند و سهم تسهیلات بانكی به این بخش به كمترین حد تاریخی رسیده است. با وجود افزایش قیمت‌ها و نوسانات، هیچ حمایت تسهیلاتی یا دولتی ارائه نشده. این بی‌توجهی، جذابیت مسكن را برای مصرف‌كنندگان و سازندگان از بین برده و بازار را به ركودی تورمی كشانده است.اهمیت مسكن فراتر از یك بازار ساده است. ایلاتی تأكید كرد كه این بخش، پس از كشاورزی، بالاترین ضریب اشتغال‌زایی را دارد. ضرایب پیشین و پسین آن تا 120 درصد گزارش شده؛ یعنی اگر لوكوموتیو مسكن راه بیفتد، صنایع مرتبط مانند سیمان، فولاد، مصالح ساختمانی و خدمات مهندسی را با خود می‌كشاند. تجربه جهانی نشان می‌دهد كشورها در شرایط ركود، بخش مسكن را تحریك می‌كنند تا اقتصاد كلان را نجات دهند. ایلاتی مثال زد: «در دوران شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی، پروژه مسكن مهر همزمان با كمترین نرخ بیكاری كشور اجرا شد و كارگاه‌های ساختمانی سراسر ایران را پر كرد.»مزیت كلیدی مسكن در ایران، خودكفایی بالای 90-95 درصدی است: مصالح، نیروی كار، مهندسی و لوازم عمدتاً داخلی‌اند و وابستگی به خارج حداقل است. ایلاتی پیشنهاد داد: «در شرایط تحریم، بهترین راهكار تحریك مسكن است. برنامه هفتم توسعه با تمركز بر توسعه افقی شهرها، زمینه را فراهم كرده، اما دولت هنوز اولویت‌بندی نكرده.» ماده 50 این برنامه، با واگذاری زمین و تسهیلات هدفمند، می‌تواند كل اقتصاد را از ركود خارج كند.او به تغییر رویكرد حاكمیتی نیاز دارد: «مسكن نباید تابعی دولت‌های موقت باشد؛ باید تعهدات بلندمدت مانند وام‌های 20-30 ساله ایجاد شود، حتی اگر دولت‌ها 4-8 ساله باشند.» بحث روز یارانه‌ها را جالب دانست: ایران سالانه بیش از 10 میلیارد دلار یارانه كشاورزی می‌دهد، اما بخش زیادی به هدف نمی‌رسد. كالاهای اساسی با ارز ترجیحی وارد می‌شوند، اما مردم آن‌ها را گران‌تر از بازار جهانی می‌خرند. ایلاتی پیشنهاد كرد: «بخشی از این یارانه‌ها را به مسكن هدایت كنیم؛ تسهیلات بلندمدت با سود پایین و تضمین اقساط. هزینه ماهانه پروتئین و كالاهای كشاورزی خانواده، بسیار كمتر از قسط مسكن است. این انتقال، هم هدفمند است و هم هزینه‌های مسكن مردم را كاهش می‌دهد.»سوداگری را انكار نكرد: «در همه دنیا سرمایه‌گذاری در املاك وجود دارد، اما نباید 80 درصد بازار را اشغال كند. باید به 40-50 درصد برسد و بقیه مصرفی باشد.» راهكارها شامل توسعه صندوق‌های املاك و ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری است تا تعادل برقرار شود. ایلاتی جمع‌بندی كرد: «شرایط فعلی منفی است، اما فرصت‌های عظیمی پیش رو داریم. ماده 50 برنامه هفتم، كلید خروج از ركود است؛ با واگذاری زمین و تحریك ساخت‌وساز، اشتغال و رشد را احیا می‌كنیم.»این تحلیل نشان می‌دهد بازار مسكن نه تنها یك چالش، بلكه دریچه‌ای برای رونق اقتصادی است. برنامه دستور كار این هفته تا پایان هفته، به ابعاد مختلف این ركود و راهكارها می‌پردازد.دستور كار را شنبه تا چهارشنبه ساعت 19 تا 19:30 از رادیو ایران بشنوید.